Η ισχύς της απελπισίας και η τέχνη του ανέφικτου


Αν υπάρχει μια τεράστια κινητήριος δύναμη της Ιστορίας, αυτή είναι η απελπισία. Η αίσθηση ότι δεν έχω να απολέσω τίποτα άλλο, τα έχω χάσει όλα, μαζί και την ελπίδα. Γιατί η ελπίδα είναι το ίδιο ανασταλτικός παράγοντας με το φόβο, κάποτε. Ο Καζαντζάκης το είχε διατυπώσει σαφέστατα στη φράση του περί ελευθερίας. Όταν ελπίζω ότι θα αλλάξουν οι συνθήκες, χωρίς μάλιστα τη συμβολή μου, αυτομάτως βυθίζομαι στη μοιρολατρία και την παραίτηση. Και τα ευχολόγια δίνουν και παίρνουν. Μακάρι αυτό, μακάρι εκείνο, μακάρι το άλλο. Και η ελευθερία στα Τάρταρα.
Όπως όταν φοβάσαι. Κλείνεις τα μάτια να μην βλέπεις τα προβλήματα, γιατί ζητούν επίλυση τα άτιμα. Συσκοτίζεις τον εγκέφαλό σου τεχνητά με τους φόβους σου για να μην μπορείς να κάνεις ένα βήμα μπροστά. Σου φαίνεται ασφαλές. Και πάλι «μακαρισμοί» για όλα. Πλην του πτωχού τω πνεύματι. Εκείνου του αφημένου στη μοίρα του.
Και έρχεται μια μέρα μια έκρηξη φόβου, μια έκρηξη ελπίδας-λεπίδας και φτάνουμε σε εξεγέρσεις λαών, όπως στην Αίγυπτο. Άνθρωποι που αισθάνονται πια ότι δεν έχουν άλλα να χάσουν, άνθρωποι βυθισμένοι στην απώλεια. Και ξεσηκώνονται, απαιτούν. Δεν επαιτούν πια. Με φόρο αίματος. Με φόρο ζωής, προκειμένου να μην ζουν την καθημερινή απώλεια, την αναξιοπρέπεια εφ' όρου ζωής.
Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή βιώνουμε μια συνεχή τρόπον τινά απώλεια. Ξεκινάει με τις δουλειές, τα λεφτά, τα επιδόματα, τις συντάξεις, την πραγματική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την αποδόμηση του κοινωνικού κράτους που πριν από 30 χρόνια ευαγγελιζόταν η πολιτική εξουσία, και εκτείνεται μέχρι την καθημερινή πάλη εκδήλωσης δυσαρέσκειας ανάμεσα στην κάθε εργασιακή ομάδα. Σήμερα απεργούν οι μεν, αύριο οι δε και όλοι αυτοί έρχονται σε αντιπαράθεση με τους άλλους. Και πάει λέγοντας. «Διαίρει και βασίλευε». Διευρυμένο και όπως φαίνεται ακόμα αποτελεσματικό.
Σήμερα δεν έχει τρένα, αύριο δεν έχει λεωφορεία, μεθαύριο μετρό, δεν έχει γιατρούς, φαρμακεία, φορτηγατζήδες και σκουπιδιάρικα πιο πριν και έχει αυξημένα εισιτήρια, διόδια και όλα τα δεινά. Δεν λειτουργεί, όποτε δεν απεργεί, κανονικά ο ΗΣΑΠ, κομμένος εδώ και δυο χρόνια να βασανίζεται ο κόσμος. Πολύ ταλαιπωρία όμως. Ένας λόγος να απελπιστεί κάποιος, να χάσει την αυτοσυγκράτησή του. Όχι ασύνηθες φαινόμενο, απλώς ακόμα μεμονωμένο.
Και αγανάκτηση. Μόνο που δεν είναι λαϊκίστικα δημοσιογραφικά κλισέ πια. Είναι μια πραγματικότητα-πυριτιδαποθήκη ανοιχτή. Και πίεση. Ο φόβος να πολλαπλασιάζεται και η ελπίδα να συρρικνώνεται. Κάτι που δεν φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη τους διόλου οι ασκούντες την τέχνη του εφικτού. Αν και στην ελληνική πρωτοτυπία είναι η τέχνη του ανέφικτου η πολιτική. Όλα όσα δεν γίνονται. Τροφοδοτούν μόνο με ένα συνεχές ρεύμα φόβου και απελπισίας το λαό, την ίδια στιγμή που εκείνοι στη ζωή τους δεν έχουν καμία επίπτωση. Πιστεύουν άραγε χωρίς συνέπειες και συνέχειες, οδηγούν την κοινή γνώμη όλο και βαθύτερα σ' αυτή την αίσθηση απελπισίας-ανελευθερίας;
Για πόσο ο ανθρωπάκος του πλήθους θα αργοπεθαίνει μέσα στους μικρομέγαλους φόβους και τις ελπίδες του; Τι θα έχουν να του υποσχεθούν; Να τον σώσουν; Από τι;
Ο ίδιος δεν είναι άμοιρος ευθυνών και όσο έχει την αίσθηση ότι η δύναμη της δημοκρατίας είναι στα χέρια του, κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά στην κάλπη, κάτι γίνεται. Όταν χάνει αυτή την ελπίδα της δημοκρατίας όμως, ότι η ψήφος του είναι ο φόβος του πολιτικού και φυλάει τα έρημα, τότε τι γίνεται;

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στη "Βραδυνή" στις 11 Φεβρουαρίου 2011)